هرم مازلو چیست؟ راهنمای جامع سلسله مراتب نیازهای مازلو

هرم مازلو (Maslow's pyramid) یک هرم 5 سطحی است که به ترتیب شامل نیازهای فیزیولوژیکی، امنیت و نیاز به ایمنی، نیاز به عشق و تعلق، نیاز به قدرانی و احترام و نیاز به خودشکوفایی می باشد. به بیان آبراهام مازلو، روانشناس انسان گرا، رفع این نیاز ها بر رفتار و اعمال ما تاثیر می گذارد.

به هر حال از آن جا که نظریه ی سلسله مراتب نیاز های مازلو (Maslow's Hierarchy of Needs) یکی از مشهورترین نظریه ها در مورد انگیزش می باشد، در ادامه  با ما در روان همراه باشید تا هرم نیازهای مازلو را به طور مختصر و مفید توضیح داده شود.

اپلیکیشن سلامت روان

به صفحه دانلود اپلیکیشن روان بروید و از امکانات اپلیکیشن بهره ببرید.

---

روان

هرم مازلو چیست؟

سلسله مراتب نیازهای مازلو یک نظریه انگیزشی در روانشناسی می باشد که معمولا به شکل «یک هرم پنج لایه ای» نشان داده می شود. فرض بر این است که این نیازها از پایین به بالا رفتار انسان را هدایت می کند.

در ادامه به تک تک مرحله های هرم پرداخته خواهد شد. مازلو در نظریه خود 5 سطح از نیاز های اساسی را بیان می کند، که به عنوان یک روانشناس انسان گرا بر این باور بود که، تمایل به خود شکوفایی در مردم یک میل ذاتی است و برای دستیابی به خودشکوفایی به عنوان هدف نهایی، در ابتدا باید تعدادی از نیازهای اساسی تر مانند نیاز به غذا، امنیت، عشق و عزت نفس برآورده شود.

سلسله مراتب نیارهای مازلو به صورت یک هرم نمایش داده می شود. پایین ترین سطح هرم جایگاه نیازهای اساسی می باشد و پیچیده ترین نیازها در راس هرم قرار دارند.

نیازهای انتهایی هرم نیازهای اساسی از نوع فیزیکی می باشد. این نیاز ها شامل، نیاز به غذا، آب، خواب و گرما می باشد.

هنگامی که این نیازهای سطح پایین تر برآورده شد، انسان ها می توانند به سطح بعدی نیازها، که مربوط به ایمنی و امنیت است، فکر کنند و هرچه نیاز های اولیه بیشتر برآورده شود همچنین اگر به سمت بالای هرم برویم نیازها، حالت روانی و اجتماعی به خود می گیرند گه در نهایت، نیاز به عشق، دوستی و صمیمیت به عنوان نیاز های با اهمیت تر مطرح می شوند و بالاترین نقطه ی هرم، نیاز به احترام شخصی و احساس موفقیت است که این نیازها در اولویت قرار می گیرند، مازلو هم مانند کارل راجرز، به اهمیت خودشکوفایی، که فرایندی است برای رشد و تکامل برای انسان ها و  به منظور دستیابی به نهایت پتانسیل فردی، تاکید و اشاره کرد، با ما در این مقاله همراه باشید تا سلسله مراتب هرم مازلو را بررسی کنیم.

1- نیاز فیزیولوژیکی 

اولین نیاز در سلسله مراتب نیازهای مازلو نیازهای فیزیولوژیکی اولیه می باشند. این نیازها  شامل مواردی است که برای بقای ما حیاتی می باشند. برخی از نیازهای فیزیولوژیکی عبارت اند از:

• خواب

• غذا

• آب

• تنفس

• رابطه جنسی

• سرپناه

• آب و هوای مناسب

2- نیاز امنیتی

با بالا رفتن از هرم و در سطح دوم ، الزامات اندکی پیچیده تر می شوند. در این سطح نیازها، به امنیت و برقراری ایمنی توجه می شود. انسان علاقه مند به کنترل و نظم در زندگی است؛ بنابراین،  نیاز به ایمنی و امنیت تا حد زیادی به داشتن چنین رفتارهایی کمک می کند.

برخی از نیازهای اساسی مربوط به امنیت و ایمنی، شامل موارد زیر است: 

• امنیت مالی

• سلامتی و تندرستی

• ایمنی در برابر حوادث و صدمات

• امنیت شغلی

• بیمه درمانی

• مراقبت های بهداشتی

• امنیت در اجتماع

3- نیاز به عشق و تعلق 

نیازهای اجتماعی یا نیاز به عشق و تعلق در سلسله مراتب نیازهای مازلو شامل موارد زیر می شود:

• عشق

• پذیرش توسط اجتماع

• رابطه عاطفی

• تعلق

• ارتباطات دوستانه

• دلبستگی های عاشقانه

• خانواده

• عضویت در گروه های اجتماعی

4-  نیاز به قدردانی ، احترام و رضایت درون

سطح چهارم از سلسله مراتب نیاز های مازلو  ، مربوط به نیاز به قدردانی و احترام است. هنگامی که نیازهای سه سطح پایین تر برآورده شوند، نیاز به احترام نقش برجسته تری در رفتار و انگیزه های آدمی خواهد داشت که در این مرحله، احترام و قدردانی به دیگران اهمیت زیادی پیدا می کند. علاوه بر نیاز به احساس موفقیت و کسب اعتبار، نیازهای مربوط به احترام شامل مواردی مانند، عزت نفس و ارزش شخصی می شود.

انسان ها باید احساس کنند که وجودشان در این دنیا ارزشمند است و مورد توجه دیگران هستند و آن ها هم در این جهان سهم دارند.    

• مشارکت در فعالیت های حرفه ای

• موفقیت های تحصیلی

• مشارکت ورزشی یا تیمی

• سرگرمی های شخصی

• کسب احترام برای خود از سوی جامعه

افراد با اعتماد به نفس به توانایی های خود باور دارند. در مقابل  کسانی که عزت نفس پایینی دارند و مورد احترام دیگران قرار نمی گیرند، ممکن است احساس حقارت را تجربه کنند. احساس تعلق به دیگران و با هم بودن بخش مهمی از این سطح نیاز است.

5- نیاز به خود شکوفایی یا خودشناسی

در انتهایی ترین نقطه هرم نیازهای مازلو، نیازهای مربوط به خودشکوفایی وجود دارد. مازلو با اشاره به نیاز همه انسان ها در دستیابی به نهایت پتانسیل و توان خود در هرچیزی، توضیح داد: "هر انسانی باید آنچه که می تواند باشد، باشد"، البته طبق تعریف خود ابراهام مازلو “خودشکوفایی به عنوان استفاده و بهره وری کامل از استعداد ها، توانایی ها، مهارت ها و غیره توصیف میشود.” 

به نظر می رسد افراد در مرحله خود شکوفایی تمام توان خود را برای انجام هر کاری می گذارند، این افراد کسانی هستند که به اندازه توان خود رشد کرده اند یا در حال رشد می باشند، افراد خودشکوفا خودآگاه هستند یعنی این افراد به رشد شخصی خود و استفاده از توانایی هایشان اهمیت میدهند و در مقابل به نظرات دیگران توجهی ندارند.

خودشکوفایی

هر انسانی رسیدن به کمال را دوست دارد و به دنبال رشد فردی است؛ خودشکوفایی ارتباط نزدیکی با رشد فردی دارد؛ وقتی به خودشکوفایی می رسیم از نقاط قوت و ضعف خود آگاهی پیدا می کنیم و در تلاش برای ارتقای توانمندی های خود هستیم، انسان خودشکوفا معنا و ارزش زندگی را درک کرده و می داند از زندگی چه چیزی می خواهد و در نتیجه برای به دست آوردن خواسته های خود تلاش می کند.

ویژگی های افراد خودشکوفا

• واقع بینی

• مسئله مداری

• خودمختاری

• قدرت اراده بالا

• برخورداری از حس همدلی و همدردی

• پذیرش بالا از خود و دیگران

• تمرکز بالا بر حب مشکلات

• تبدیل چالش ها به فرصت

• روابط میان فردی عمیق

• برخورداری از تجربیات عرفانی

• علاقه اجتماعی

• خود انگیختگی

• خلاقیت

• ساختار منشی دموکراتیک

آبراهام مازلو بسیار علاقمند به درک و فهم این موضوع بود که چه چیزی مردم را خوشحال میکند و رضایت درونی را برای آنان محقق میکند و مردم چه کار هایی برای رسیدن به این اهداف انجام میدهند

سه سطح اضافی که در ادامه به هرم نیازهای مازلو اضافه شده‌اند به شرح زیر است:

1. نیاز به زیبایی شناختی: این سطح نیاز به تعادل و جذابیت در زندگی را نشان می‌دهد. افراد در این سطح تمایل دارند که زندگی خود را زیبا و معنوی تر کنند.

2. نیاز به تعالی: این سطح نیاز به پیشرفت و رشد فردی و همچنین کمک به دیگران برای رسیدن به تعالی و شکوفایی را نمایان می‌کند. افراد در این سطح تمایل دارند که به عنوان یک بخش از جوامع خود به توسعه و بهبود کمک کنند.

3. نیاز شناختی: این سطح نیاز به دانش، درک، پیش‌بینی و آگاهی را نمایان می‌کند. افراد در این سطح تمایل دارند تا عمیق‌تر به مسائل پیچیده فکر کنند و به دنبال درک بهتر جهان و خودشان باشند.

بعد از اضافه کردن این 3 استیج به 5 استیج مازلو، ترتیب بندی به این شکل خواهد بود:

    1. نیاز های اولیه و فیزیولوژیکی

    2. نیاز به امنیت

    3. نیاز به عشق، محبت و تعلق خاطر

    4. نیاز به رضایت درونی

    5. نیاز های شناختی

    6. نیاز های زیبایی شناسی

    7. نیاز به خودشکوفایی

    8. نیاز به تعالی

دانسته هایی درباره مازلو

مازلو از جمله روان شناسان انسان گرایی بود که به رویکرد روانکاوی فروید و رفتار گرایی انتقاد کرد. از نظر او روان شناسان فقط به انسان های آشفته یا نابهنجار می پردازند و زمانی که یک فرد را بررسی می کنند به ویژگی های مثبت او توجه ندارند. او  بر این باور است که اگر نتوانیم ویژگی های مثبت انسان ها را در نظر بگیریم، خشنودی، رضایت، آرامش خیال را در آنان بسنجیم و افراد خلاق، عاقل و با تجربه بررسی کنیم به ماهیت انسان ها توجه نکرده ایم، همچنین بر این باور است که ما انسان ها با مجموعه ای از نیازهای غریزی یکسان به دنیا آمده ایم و همه ی ما می توانیم رشد کنیم و استعداد های خود را ارتقا دهیم.

کاربرد هرم مازلو چیست؟

حال بیایید در روان به بررسی کاربرد هرم مازلو در موقعیت های مختلف زندگی همچون زندگی شغلی، تحصیلی، روابط میان فردی و غیره بپردازیم. به عنوان نمونه کارفرمایان به جهت تشخیص نیازهای کارمندان در سازمان و برای ارضای این نیازها و در نهایت بالا بردن شانس موفقیت سازمانی می توانند از این هرم در سازمان استفاده کنند.

معلمان می توانند از این هرم در بحث آموزش و تدریس استفاده کنند؛ بدین صورت که ارضای نیازهای فیزیولوژیک دانش آموزان نسبت به نیازهای شناختی در اولویت است؛ مثلا دانش آموزی که خسته یا گرسنه باشد نمی تواند توجه و تمرکز بالایی بر یادگیری دروس داشته باشد یا اگر عزت نفس دانش آموز بالا نباشد بر توانایی یادگیری او تاثیر می گذارد.

چرا هرم مازلو تاثیرگذار بوده است؟

نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو مانند هر نظریه دیگری مورد انتقاد قرار گرفته است اما این نظریه نقاط قوت بسیاری دارد؛ مازلو در این نظریه بر رشد افراد به شکل سالم تمرکز کرد و رویکردی جدید نسبت به رویکردهای قدیم اتخاذ کرد.

هرم مازلو در طی سالیان مختلف توسط روان شناسان و محققان بسیاری مورد آزمایش قرار گرفت اما در یک مطالعه در سال 2011 در دانشگاه ایلینویز محققان به این نتیجه رسیدند که، برآورده شدن نیازهای انسان با شادی در ارتباط است اما مردمان مختلف با فرهنگ و محیط اجتماعی متفاوت در سراسر دنیا نیازهای اجتماعی و خودشکوفایی را حتی از برآورده شدن  دیگر نیازها مهم تر می دانستند که نتایج مطالعات نشان می دهند که نیازها محرک قدرتمندی برای رفتار انسان هستند اما شکل سلسله مراتبی نیازهای مازلو لزوم مورد تایید نیست.

نظریه انگیزشی نیازهای مازلو چیست؟

مفهوم سلسله مراتب نیازها برای اولین بار توسط مازلو در مقاله ای در سال 1943 با عنوان "نظریه انگیزش انسان" که توسط خود او نوشته بود و پس از آن در کتاب بعدی او که انگیزه و شخصیت نام داشت، معرفی شد.

در این سلسه مراتب بیان می شود که، همه ی انسان ها قبل از دستیابی به نیاز های پیشرفته و سطح بالاتر باید نیازهای اولیه شان رفع شود. در صورتی که، بعضی از مکاتب فکری موجود در آن زمان (مانند مکتب روانکاوی و رفتارگرایی) تمایل به تمرکز بر رفتارهای نا بهنجار داشتند، آبراهام مازلو بسیار علاقمند به درک و فهم این موضوع بود که چه چیزی مردم را خوشحال می کند (رضایت درونی را برای آنان محقق می کند) و مردم چه کارهایی  برای رسیدن به این اهداف انجام می دهند.

هرم مازلو در ازدواج

هر فردی برای ازدواج انگیزه و دلیل مشخصی دارد؛ بر اساس آنچه در نظریه هرم مازلو آمده است، منشا انگیزه ها از نیازها می باشد. انگیزه و اهداف در تصمیم ما برای ازدواج تاثیر می گذارند؛ هرچه نیازها و انگیزه های ما بدوی تر یا زیستی تر باشد و به اصطلاح این نیاز ها متعلق به سطوح پایین هرم مازلو باشد، احتمال رضایت درونی و موفقیت در ازدواج کمتر خواهد بود.

زوجین در ازدواج ضمن برطرف کردن نیازهای ابتدایی در کنار یکدیگر باید عشق و امنیت را کنارهم تجربه کنند، به یکدیگر احترام بگذارند و در نهایت به خودشکوفایی و کمال برسند. هرچه زمان بیشتری از ازدواج می گذرد و نیازهای اولیه برطرف می شود، زوجین دید بازتری نسبت به نیازهای مهم خود در رابطه پیدا می کنند و اینجاست که نیازهای متعالی تر همچون امنیت، احترام و عشق بیشتر نمود پیدا می کنند. پس؛ اگر دو نفر صرفا به دلیل برطرف کردن نیازهای ابتدایی تر مانند نیاز عاطفی و جنسی تصمیم به ازدواج بگیرند، احتمال احساس رضایت و دوام و پایداری ازدواج کمتر خواهد بود و آنچه به ازدواج معنا و تداوم می بخشد، عشق، احترام، امنیت، تعلق خاطر، آرامش و ... است.

مشکلات و انتقادات هرم نیازهای مازلو

شاید مهم ترین انتقادی که بتوان از سلسله مراتب نيازهاي مازلو عنوان کرد، رویکرد غیر علمی و استفاده از نمونه های غیر قابل اعتماد است. همچنین روش خاص او برای نتیجه گیری، یکی دیگر از مهم ترین انتقادات وارده بر این نظریه است؛ چرا که مازلو برای نتیجه گیری از مشاهده شخصی، تجزیه و تحلیل بیوگرافی های استفاده کرده بود.

خلاصه بخواهیم بگوییم، نظریه مازلو در مورد انگیزش انسان بر مبنای هیچ تحقیق تجربی استاندارد و معتبری نمی باشد. از سمت جامعه علمی هیچ شواهدی دال بر اعتبار این نظریه بیان نشده است. برخی از صحبت های مازلو به طور کامل رد می شوند و برای برخی دیگر هیچ دلیل علمی پیدا نمی شود. غیر قابل آزمایش بودن، انتقاد دیگری است که به این نظریه وارد می شود. اندازه گیری نیازها و تعریف نیاز کمی دشوار است. تعصب قوم مدارانه و تاکید مازلو بر فرهنگ فرد گرا و آمریکایی ها (عمدتا تحصیل کرده، باهوش و مرد) از دیگر انتقادات وارده به این نظریه است. بسیاری از نیاز های سطح بالا مانند موفقیت، عزت نفس و رشد شخصی بر خود متمرکز بوده که نمی توانند جهانی شوند و به برخی فرهنگ ها بسط پیدا کنند.

سلسله مراتب نیازهای مازلو مطمئنا منتقدان خود را دارد. برخی از شواهد پژوهشی نشان می دهد که نیازهای انسان از سلسله مراتب سختگیرانه پیروی نمی‌کند. در حالی که در برخی از مطالعات شواهدی از "نیازهای سلسله مراتبی" را نشان داده اند، اما بیشتر تحقیقات آن را اثبات نکرده اند. در یکی از معروف ترین این مقالات واهبا و برایدول، نظریه های مازلو را آزمایش کردند. آن ها در خلال بررسی‌هایشان گزارش دادند که شواهد عملی کمی برای حمایت از نظریه نیازها و وجود یک سلسله مراتب وجود دارد.

نظریه مازلو در آموزش

معلمان برای بهبود روند یادگیری در دانش آموزان می توانند از نظریه مازلو استفاده کنند. به عبارت دیگر، نظریه مازلو در آموزش و پرورش کاربرد دارد. اما کاربرد آن چیست؟

در وهله اول اگر معلم، از نیاز فیزیولوژیک دانش آموز مانند نیاز به آب، غذا، استراحت، دستشویی رفتن و... آگاه باشد، سعی می کند شرایط و امکانات را به گونه ای فراهم کند که نیاز فیزیولوژیک دانش آموز برطرف شود تا بتواند با دقت بیشتر مطالب درسی را یاد بگیرد و مشکلات آموزشی او کمتر شود. تلاش برای برقراری رابطه صمیمانه با دانش آموز در محیطی بدون استرس و آرام می تواند به دانش آموز احساس امنیت بدهد. اگر محیط امن باشد، خطری دانش آموز را تهدید نکند، فرآیند یادگیری بهتر صورت می گیرد. یک معلم خوب می داند که دانش آموز نیاز به عشق و علاقه، برقراری رابطه صمیمانه با همکلاسی ها و معلم دارد و احساس تعلق تاثیر زیادی بر سلامت روان و جسم او می گذارد؛ پس اگر نیاز های اجتماعی دانش آموز بر طرف شوند، فرآیند یادگیری بهتر می شود. نیاز به احترام دیگر نکته مهمی است که معلمان باید از هرم مازلو یاد بگیرند. هر دانش آموزی دارای ویژگی های منحصر به فرد است. به دانش آموزان و استعداد های آنان باید احترام گذاشته شود؛ اگر به دانش آموز احترام گذاشته شود فرآیند یادگیری دروس تسهیل می شود. در نهایت فراهم کردن فضایی برای دستیابی به پیشرفت، خلاقیت، نوآوری و کمال می تواند استعداد تحصیلی دانش آموز را شکوفا کند و آن ها را در مسیر درست قرار دهد.

آبراهام مازلو که بود؟

آبراهام مزلو (Abraham Harold Maslow) بزرگ ترین کودک یک خانواده ی هفت فرزندی، در سال ۱۹۰۸ در بروکلین نیویورک متولد شد و در سال ۱۹۷۰ در ایالت کالیفرنیا از دنیا رفت. در دوران کودکی اش بسیار کند ولی منظم بود؛ وی در بزرگسالی، از دوران کودکی اش به عنوان دورانی سرشار از تنهایی و بدبختی یاد می کند: "من پسر یهودی کوچکی در میان همسایگانی غیریهودی بودم. خیلی منزوی و بدبخت بودم. من در کتاب خانه ها و در میان کتاب ها، بدون هیچ دوستی بزرگ شدم"

در نهایت آبراهام مازلو در سال ۱۹۳۰ مدرک کارشناسی خود را در رشته روانشناسی از دانشگاه ویسکانسین گرفت. به همین ترتیب مدرک کارشناسی‌ ارشد در سال ۱۹۳۱ و دکترای افتخاری در سال ۱۹۳۴  را از دانشگاه ویسکانسین ایالات آمریکا اخذ کرد. همچنین دردوران تحصیل تحت تأثیر روانشناسی گشتالت (Gestalt) ماکس ورتایمر (Max Wertheimer) و انسان شناسی روت بندیکت (Ruth Benedict) قرار گرفت.در نهایت آبراهام مازلو گرچه دستاوردهای بسیاری دارد اما بیشتر شهرت او به خاطر تئوری هرم نیازها مازلو است. در این مقاله با شما در روان در مورد نظریه سلسله مراتب نیازها صحبت کردیم.

این مطلب فقط جنبه‌ی آموزش و اطلاع‌رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه‌های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه‌ی رفع مسؤولیت "روان" را بخوانید.

منابع: simplypsychology ، verywellmind ، masterclass

ادمین

12 نظر

جواد محمدی

6 ماه قبل

عالی

iDjKuCOtATyJ

3 ماه قبل

VMpqnvbNuQ

iDjKuCOtATyJ

3 ماه قبل

VMpqnvbNuQ

iDjKuCOtATyJ

3 ماه قبل

VMpqnvbNuQ

gLjmvGPpMsdU

2 ماه قبل

CryqGxmzgdPvlXQw

gLjmvGPpMsdU

2 ماه قبل

CryqGxmzgdPvlXQw

gLjmvGPpMsdU

2 ماه قبل

CryqGxmzgdPvlXQw

mpXOSeEWo

3 هفته قبل

ocWXEuepGnP

mpXOSeEWo

3 هفته قبل

ocWXEuepGnP

mpXOSeEWo

3 هفته قبل

ocWXEuepGnP

fimSNucKlXTbn

2 هفته قبل

WMRwFZepqhyjnb

fimSNucKlXTbn

2 هفته قبل

WMRwFZepqhyjnb

نظر خود را بنویسید

ارسال نظر